Gareth Hughesyw Arweinydd Clinigol Student Space ac mae'n seicotherapydd, ymchwilydd ac awdur ar lesiant myfyrwyr, gan gynnwys y llyfr Be Well, Learn Well.
Crynodeb: Mae’r ymdeimlad o hiraeth yn un cyffredin yn y brifysgol, ond mae yna bethau y gallwch eu gwneud i’ch helpu i ymgartrefu.
Mae hiraeth yn brofiad cyffredin i lawer o fyfyrwyr sy'n gadael cartref i fynd i'r brifysgol – waeth beth fo'u hoedran neu brofiadau blaenorol.
Fel arfer, mae hiraeth yn diflannu'n raddol dros ychydig wythnosau. Ond mae yna bethau y gallwch eu gwneud i'w leddfu fel y gallwch ymgartrefu yn y brifysgol a mwynhau'ch profiad yn gynt.
Beth yw hiraeth?
Mae hiraeth yn deimlad sydd yn codi pan fydd rhywun yn gadael eu bywyd cartref blaenorol am amgylchedd newydd.
Mae gan wahanol bobl eu profiadau unigryw eu hunain o hiraeth ond, yn gyffredinol, mae'n achosi tristwch, pryder a thrallod, ac fel arfer mae llawer o feddyliau am eich cartref blaenorol ac awydd i ddychwelyd i'ch bywyd blaenorol yn mynd law yn llaw ag ef.
Waeth beth fydd pobl yn ei ddweud, bydd pawb – ar ryw adeg – yn gweld eisiau eu cartref neu eu mam neu eu ci neu eu gwely. Mae mynd i'r brifysgol yn eich rhwygo o'r man lle'r ydych yn teimlo'n ddiogel ac yn eich taflu i'r pen dwfn. Mae hiraethu am eich bywyd cartref yn gwbl normal.
Yn gyffredinol, mae tair elfen sy’n ffurfio’r teimlad cyffredinol sy’n gysylltiedig â hiraeth.
1. Hiraethu am adref
Os ydych chi'n teimlo hiraeth, mae'n debyg eich bod chi'n methu adref a'r bobl rydych chi'n eu hadnabod, yn eu caru ac yn poeni amdanyn nhw. Mae'n normal ac yn ddealladwy i fethu'r bobl sy'n bwysig i ni.
Y bobl rydych chi'n eu methu hefyd yw'r bobl y byddech yn debygol o droi atynt pan fyddwch yn teimlo'n ofidus. Gallai hyn ei gwneud yn anoddach arnoch.
Rydym hefyd yn gweld eisiau pethau sy'n gyfarwydd i ni. Efallai y byddwch yn gweld eisiau eich ystafell, dodrefn neu'r olygfa o ffenestr. Unwaith eto, mae hyn yn gwbl normal. Rydyn ni'n dod i hoffi ac ymgysylltu â phethau rydyn ni'n eu gweld yn aml. Pan nad yw'r pethau hyn o gwmpas, mae'n naturiol eich bod yn hiraethu amdanynt.
2. Yr amgylchedd newydd
Yn union fel yr ydym yn hoffi pethau sy'n gyfarwydd, os yw'r amgylchedd yn ddieithr i ni gall hynny ein gwneud yn wyliadwrus, sy'n ein gwneud yn bryderus a/neu'n anghyfforddus. Gall hyn fod yn flinedig a gall hefyd amharu ar ein cwsg, a’n gallu i ymlacio a mwynhau’r brifysgol.
O safbwynt esblygiadol, mae hyn yn gwneud synnwyr. Pan oedden ni'n arfer byw yn y gwyllt, roedd y reddf hon yn ein gwneud yn wyliadwrus o bethau nad oedden ni'n gyfarwydd â nhw ac a allai fod yn beryglus.
Wrth gwrs, dydych chi ddim yn byw yn y gwyllt nawr, ond fe all gymryd amser i ymlacio i'ch amgylchedd newydd.
3. Ein gofid am deimlo'n ofidus
Mae llawer o fyfyrwyr yn synnu cymaint y maent yn hiraethu am adref a pha mor ormesol y gall eu hemosiynau fod. O ganlyniad, maent yn poeni bod rhywbeth difrifol o'i le neu nad yw'r gallu ganddynt i ymdopi â bod yn y brifysgol. Yn ei dro, mae hyn yn eu gwneud yn fwy gofidus.
Sut gallaf deimlo'n llai hiraethus?
Mae yna rai camau y gallwch eu cymryd i leihau effaith hiraeth. Rhowch gynnig ar rai o'r strategaethau hyn: yn gyffredinol, bydd gwneud nifer o bethau bach yn fwy effeithiol na rhoi cynnig ar un peth mawr.
Derbyn sut rydych chi'n teimlo
Derbyniwch eich bod yn hiraethu a bod hynny'n iawn. Nid ydych yn wan, nid yw'n golygu na fyddwch yn ymdopi, ac nid yw'n golygu nad ydych wedi'ch gwneud ar gyfer y brifysgol. Mae'n ymateb arferol i newidiadau mawr, a bydd yn pylu ymhen amser wrth i chi ddod i arfer â'ch amgylchedd newydd.
Bod yn egnïol
Gall teimlo'n ofidus ac yn flinedig wneud i chi fod eisiau cuddio yn eich ystafell. Ond bydd hyn fel arfer yn gwneud i chi deimlo'n waeth. Ceisiwch fynd allan, cwrdd â phobl a chadw'n heini. Bydd hyn yn cyflymu'r broses o wneud eich amgylchedd newydd yn gyfarwydd, yn cynyddu'r siawns y byddwch yn adeiladu rhwydwaith gymdeithasol newydd yn gyflym, ac yn tynnu eich sylw oddi ar sut rydych yn teimlo tra bydd popeth yn dod i drefn.
Cadwch mewn cysylltiad ag adref. Bydd atgoffa'ch hun bod y bobl rydych chi'n hiraethu amdanynt yno o hyd, a chysylltu a siarad â nhw, yn helpu. Ceisiwch gydbwyso eich ffocws rhwng eich cartref a'ch amgylchedd newydd, fel eich bod yn canolbwyntio ar y ddau.
Gofalu am eich iechyd
Gofalwch am eich iechyd – bydd bwyta’n iach, cysgu, ymarfer corff a mynd allan i'r haul yn eich helpu i reoli eich hwyliau, cynnal eich lefelau egni, a chynyddu eich teimlad o feistrolaeth a'ch bod mewn rheolaeth.
Mae hiraeth yn aml yn pylu pan fyddwn yn teimlo'n ddefnyddiol i bobl eraill, felly edrychwch am gyfleoedd i helpu eraill. Gall hyn fod yn beth bach, fel rhoi cyfarwyddiadau i rywun neu fod yn gefnogol i ffrind newydd sydd hefyd yn gweld y newid yn anodd.
Ceisio cadw pethau mewn persbectif
Cofiwch, does unman yn berffaith. Efallai y bydd ein gofid yn golygu ein bod yn cofio'r holl amseroedd da gartref a dim un o'r cyfnodau eraill. Ceisiwch gadw safbwynt cytbwys – mae'n debyg bod eich cartref wedi darparu cymysgedd o brofiadau, a dyna hefyd fydd y brifysgol yn ei wneud.
Defnyddio cymorth
Os yw hiraeth yn achosi cymaint o ofid fel eich bod yn teimlo na allwch ymdopi neu os nad yw'n pylu dros ychydig wythnosau, yna ceisiwch y cymorth sydd ar gael yn eich prifysgol.